Jeste li znali da u normalnim uslovima vjerovatnost oplodnje (fekundabilnost) po menstrualnom ciklusu je samo 25% u prosjeku, a u žena starijih od 40 godina svega 4-5%. Ljudska plodnost ima prilično nizak postotak uspješnosti, te ne čudi da sve veći broj parova ima velike poteškoće sa začećem.
Problem sa neplodnošću iznenadi većinu parova, jer mnogi nemaju medicinsku anamnezu koja bi ukazivala na problem dobivanja željenog potomstva.
Koliko god se oba partnera osjećala zdravo i fizički sposobno, izostane li željena trudnoća nakon dugog vremena uzostopnih pokušaja (više od godinu dana) tada oba partnera trebaju posjetiti doktora-specijalistu i istražiti uzroke neplodnosti.
Stručnjaci kažu da je neplodnost bolest modernog društva i nastaje zbog izloženosti stresu, lošim životnim navikam, zagađenoj okolini, ali i činjenici da parovi sve češće odgađaju trudnoću i u kasnijim godinama se odlučuju za potomstvo.
Da bi dobili informaciju koliko još imaju vremena za planiranje porodice par može testirati svoju plodnost.
Najčešće postavljena pitanja su: „Hoću li biti u grupi žena koje mogu u kasnijoj dobi dobiti dijete? „Mogu li i imam li vremena za sljedeće dijete?“ „Da li je kasno za mene?“
Šta su testovi kojima se ispituje plodnost?
Testovi za procjenu plodnosti tj. određivanje „ovarijske rezerve“ kod žene je metoda koja uključuje kombinaciju biohemijskih testova i ultrazvučnog pregleda. Rezerva jajnik je pojam koji označava sposobnost jajnika da stvori jajne stanice koje oplođene daju zdravu i uspječnu trudnoću.
Biohemijski testovi:
- folikulostimulirajući hormon (FSH)
- antimullerov hormon (AMH)
Ultrazvučni pregled:
- broj antralnih folikula (AFC)
Antimullerov hormon (AMH)
Danas se vrijednost AMH-a (Antimullerov hormon) smatra najpouzdanijim pokazateljom rezerve jajnika i plodnosti žene. Vrijednost AMH-a je srazmjerna dobi i broju manjih antralnih folikula 2-10mm u promjeru. Zbog ranih folikula koji luče AMH njegova koncentracija je stabilna unutar menstrualnog ciklusa i može se mjeriti tokom čitavog ciklusa. Kako se broj folikula jajnika smanjuje sa dobi, smanjuje se istodobno i nivo AMH i to nam služi kao jedan od pokazatelja preostale rezerve jajnika.
Folikulostimulirajući hormon (FSH)
Potiče rast i dozrijevanje folikula te dolazi do stvaranja zrele jajne stanice spremne za ovulaciju te potom i za oplodnju. FSH se proizvodi čitav život kod žene ali kod iscrpljenih jajnika više ne može potaknuti folikulogenezu te njegove vrijednosti rastu. Vrijednosti FSH su u vrijeme menstruacije najviše te se tada i mjere (od 2.-5.dana menstrualnog ciklusa). Povišene bazalne vrijednosti FSH upućuju na smanjenu rezervu jajnika.
Ultrazvučnim pregledom i određivanjem broja antralnih folikula (antral folicul count-AFC) i automatskim mjerenjem volumena folikula (sonoAVC) u korelaciji su sa dobi žene i sa vrijednostima AMH-a.
Testovi za ispitivanje plodnosti kod muškarca su:
- Spermiogram
Spermiogram (analiza kvalitete sjemena) je jedna od osnovnih pretraga koje se provode pri testiranju muškarca na plodnost. Pretraga uključuje analizu volumena uzorka, broj spermija, pokretljivost spermija, vitalnost spermija i morfologiju spermija.
Uprkos nekadašnjim stavovima o plodnosti muškaraca, danas se može reći da je utvrđeno i opadanje plodnosti starenjem muškaraca. Smatra se da nakon 42.godine starosti muškarca teže se ostvaruje trudnoća zbog promjena koje se mogu verifikovati pri pregledu spermiograma.
Koji su rizici testova za ispitivanje plodnosti?
Jednostavni testovi kao što su ispitivanje ovarijane rezerve kod žene i analiza spermiograma kod muškarca ne uzrokuju nikakve probleme.
Koje su prednosti tih testova za ispitivanje plodnosti?
Dijagnoza neplodnosti počinje procjenom plodnosti oba partnera. Ukoliko se kod para sumnja na neplodnost potrebno je uzeti anamnezu oba partnera (sadašnji i prijašnji zdravstveni problemi, životni stil i navike) te napraviti određene dijagnostiške pretrage.
Ginekolog određuje procjenu plodnosti žene na temelju podataka o opštem i ginekološkom zdravlju, rezervi jajnika, o trajanju neplodnosti i o stvarnoj izloženosti zanošenja, nalazu spermiograma kao i prisustvu eventualnih riziko faktora koji negativno utiču na plodnost oba partnera (dob, pušenje, alkohol, pretilost, poremećaji prehrane-anoreksija, bulimija, SPB).
